Jan Jacobsplein te 1000 Brussel

Instelling van de beschermingsprocedure als monument en als landschap van het plantsoen met inbegrip van de voetpaden, de monumentale hekken met de kandelaars en de sokkel, evenals het monument ter nagedachtenis van de schipbreuk van het eerste Belgische opleidingsschip, wegens zijn historische, esthetische en artistieke waarde.

Regeringsbesluit van 29/11/2018

Het Jan Jacobsplein is gelegen rond een plantsoen in Engelse stijl, een tuin omsloten door monumentaal hekwerk en die oorspronkelijk verfraaid was met banken, bloemperken, gazons en struikvolumes. Het plein werd in 1892 aangelegd naar een ontwerp van architect Victor Jamaer, die voor het tuinontwerp een beroep deed op Edouard Keilig, die ook het Ter Kamerenbos en het Dudenpark vormgaf.  De aanleg had tot doel te zorgen voor een vrij uitzicht vanaf de laan van de kleine ring op de achtergevel van het toen net gebouwde Justitiepaleis. In zijn oorspronkelijke vorm was het plantsoen aangelegd in de schilderachtige stijl van de Engelse tuinen. De plannen tonen ronde volumes op de hoeken van het vierkant, evenals gazons tussen een netwerk van paden die in midden samenkomen aan een kleine rotonde.

In 1894 wordt het plein genoemd naar Jan Jacobs, een Brusselse goudsmid (1575-1650) die een college oprichtte dat Brabantse jongeren in staat stelde te studeren aan de universiteit van Bologna. In 1912 werd in het plantsoen een monument aangebracht ter herdenking van de schipbreuk van het eerste Belgische schoolschip, een beeldhouwwerk van kunstenaar Charles Samuel dat het vergaan van de de Smet de Naeyer in de Golf van Biskaje op 19 april 1906 herdenkt.

Het plantsoen werd in 1986 helaas gewijzigd om er een speelplein in te richten, zonder respect voor het oorspronkelijke ontwerp. Bij die gelegenheid werden een reeks hoogstambomen aangeplant die het uitzicht op het Justitiepaleis vanuit de lanen belemmeren. De bescherming werd ingeleid door de vzw Kunstwijk, die een aanvraag heeft ingediend tot bescherming van het hekwerk, dat zich in slechte staat bevindt. De beschermingsprocedure betreft uiteindelijk het gehele plantsoen, met het doel het oorspronkelijke uitzicht, de historische waarde en de eerste bestemming te herstellen.

Het Jan Jacobsplein behoort tot de ingrepen die in Brussel plaatsvonden om nieuwe wijken te verfraaien, zoals ook de De Meeussquare (beschermd bij KB van 8.11.1971) en de Frère Orbansquare (beschermd bij KB van 4.10.1971).